Transgender, ik ?! Ok, maar wat wil dat nu zeggen … voor mij?

Knoop (gold)

31 May 2016

De laatste twee jaar zien we het thema transgender steeds vaker verschijnen in zowel internationale als regionale media. Zo is er bijvoorbeeld Caitlyn Jenner, gekend als voormalig olympisch goud winnaar Bruce Jenner, die vorig jaar verscheen op de cover van Vanity Fair.
In de filmwereld vinden we de broers Larry en Andy Wachowski, de regisseurs van o.a. The Matrix, die nu door het leven gaan als Lana en Lilly. Ook dichter bij huis ontmoeten we het karakter Kaat in de televisieserie Thuis die voorheen te zien was als Franky.

Op zich is die verhoogde aandacht een positieve evolutie, maar wat wil transgender-zijn nu eigenlijk zeggen, algemeen binnen de context van onze maatschappij, maar ook concreter voor mezelf?


Als je even googled, kom je in verschillende talen veel verschillende verklaringen en interpretaties tegen. De rode draad is dat het telkens een parapluterm betreft waaronder verschillende vormen en gradaties van transgender-zijn hun plaats vinden.

Een eenvoudige verklaring van de term transgender is dat je op een bepaalde manier je eigen gender overstijgt. Gender op zichzelf is opnieuw een ruim begrip dat meer bevat dan enkel je biologische geslacht. Ook datgene dat men maatschappelijk verwacht van jou op basis van dit biologische geslacht begrijpt men onder het begrip gender.

Belangrijk hierbij op te merken is dat trangender-zijn dus meer omvat dan enkel transseksualiteit. Niet elke transgender wenst of ondergaat hormonentherapie en/of operaties. Travestie of een androgyne levenstijl horen ook thuis onder deze transgender-paraplu.

Hoewel de verhoogde media-aandacht op zichzelf dus een positieve evolutie is, is de beeldvorming vandaag spijtig genoeg nog redelijk eenzijdig, oppervlakkig en sensationeel. Vaak focust men voornamelijk of alleen op de uiterlijke aanpassingen zoals o.a. de operaties. Het worden als het ware visuele voor- en na verhalen, terwijl transgender-zijn het mens-zijn veel breder en dieper raakt dan enkel deze letterlijke oppervlakigheden.


In mijn concrete situatie dacht ik twee jaar geleden dat het bij mij beperkt bleef tot travestie. Ik vond het aangenaam om mij af en toe te kleden in vrouwelijke(re) kledij, maar wenste verder geen lichamelijke aanpassingen.

Dit maakte van mij niet plots een dragqueen of showtravestiet. Ik deed dit niet vanuit een verlangen hiermee op een podium te staan en de show te stelen. Ik deed dit enkel thuis achter gesloten deuren net opdat niemand dit ooit te weten zou komen. Het betrof ook eenvoudige kledij, niet de glitter and glamour die je misschien associeert met deze term. Een dragqueen is bijgevolg omgekeerd dus ook niet automatisch transgender.

Evenmin maakte dit mij plots homoseksueel. Genderoriëntatie of je seksuele geaardheid heeft niets te maken met transgender-zijn. Je kan jezelf als travestiet perfect man voelen en aangetrokken zijn tot vrouwen. Travestie betreft enkel het verlangen je even te begeven in de genderrol of genderexpressie van het andere geslacht.


Toen ik echter een half jaar onderweg was in mijn zoektocht, begon ik te ervaren dat het meer betrof dan enkel de tijdelijke kledij aan de buitenkant. Het gaf me wel een vorm van innerlijke rust, maar die was van voorbijgaande aard. Het ging niet om de kledij op zichzelf, maar eerder om de uitdrukking van een groeiend innerlijk verlangen mezelf te zijn. Een zelf-zijn dat zich spontaan meer thuis voelde bij een aantal aspecten van een andere genderbeleving.

Aangezien ik ondertussen gestart ben met hormonentherapie en dus op basis van medicatie mijn lichaam vervrouwelijk, neig ik onder de paraplu meer naar de kant van transseksualiteit. Dit betekent dat ik mij tot op een bepaalde hoogte letterlijk niet goed voel in mijn vel. Mijn lichaam weerspiegelt niet of niet voldoende hoe ik mij vanbinnen voel. Dit wil echter niet zeggen dat ik dan automatisch operaties zal ondergaan. Zowel hormonentherapie als lichaamsaanpassende operaties zijn geen heiligmakende doelen op zich. Ze lossen niet plots alles op. Ik beschouw ze eerder als kersen op een enorm grote psyschologische taart die al gebakken is op het moment dat je deze beslissingen neemt. In transitie gaan is stapsgewijs groeien naar je werkelijke identiteit en is voornamelijk een psychologisch proces en in mindere mate een medische behandeling.

Algemeen kan ik dus zeggen dat ik transgender ben omdat ik mij enerzijds niet geheel thuis voel in mijn oorspronkelijke biologische mannelijke lichaam en mij anderzijds spontaan beter voel bij een presentatie die eerder geassocieerd wordt met het andere geslacht.
Wat wil dit nu echter zeggen voor de weg die ik bewandel en voor de stappen die ik nog wens te zetten? En betreft dit een zuiver persoonlijk proces op basis van een innerlijk verlangen, of is dit innerlijk verlangen op zichzelf maatschappelijk beïnvloed of bepaald?


Vaak krijg ik de vraag of ik mij al op-en-top vrouw voel. Die vraag stippuleert dat hoe ik mij voel op vlak van identiteit onderhevig is aan verandering en beïnvloed kan worden door bijvoorbeeld de hormonentherapie of het dragen van andere kledij. Mijn innerlijk gevoel is echter altijd al hetzelfde geweest en sinds de start van mijn transitie nog niet veranderd. Maar hoe verwoord ik dat gevoel dan?

Als ik onze maatschappij observeer dan kan ik zeggen dat we onszelf als mens binair bekijken. De mens is op te splitsen in twee niet-overlapbare hokjes. Je bent ofwel man ofwel vrouw, en dit wordt bepaald bij je geboorte op basis van je biologische geslacht. Gekoppeld aan deze vaststelling definiëren we maatschappelijk onbewust zogenaamde gendernormen. We bepalen als het ware wat man-nelijk en vrouw-elijk is, of beter gezegd wat aanvaardbaar is voor een man en wat voor een vrouw.
Spontaan voel ik mij beter bij een heel aantal aspecten die thuis horen in het maatschappelijke hokje van vrouw. Wil dit dan zeggen dat ik mij vrouw voel, of vrouwelijk? Tot op heden heb ik nog geen sluitende definitie kunnen vinden van wat het betekent jezelf vrouw of man te voelen. We hebben enkel eerder vage gendernormen die is ons meedelen wat vrouwelijk en mannelijk is binnen de context van onze huidige maatschappij.

Concreet omschrijf ik mezelf nu als een mens geboren in het biologische lichaam van een man, die zich spontaan te vrouwelijk voelt om in deze maatschappij als man door het leven te blijven gaan. Ja, ik ben weliswaar transseksueel, ik verlang mijn lichaam te vervrouwelijken, maar in hoeverre is dit een geconditioneerd verlangen? Alle vormen van vrouwelijkheid worden in onze maatschappij quasi uitsluitend getoond door biologisch vrouwelijke lichamen.

Bedenk, als een man zich kleedt als vrouw, spreken we van travestie en bestempelen we dit als transgender. Als een vrouw zich kleedt als man, zijn we niet zo snel geneigd om dit als travestie te bekijken. Onze gendernormen aanvaarden dat een vrouw zich mannelijker kleedt of gedraagt. In die zin bepalen onze geldende gendernormen dus ook wat we als maatschappij enigszins als transgender bestempelen.

Stel dat ik in een gendernormloze of gendernormvrije(re) maatschappij zou opgegroeid zijn, een maatschappij waarin vrouwelijkheid, op welke manier dan ook, ook door een biologisch mannelijk lichaam getoond zou worden, zou ik dan nog het verlangen hebben mijn lichaam te vervrouwelijken?
Een vraag waarvan het antwoord altijd zal uitblijven. Ik kan mijn leven niet herbeleven in een andere maatschappelijke context. Ik kan alleen maar vanuit mijn huidige context de weg bewandelen die mij dichter brengt bij wie ik voel te zijn. Nietemin vind ik het wel een belangrijke vraag naar onze maatschappij toe. In welke zin of tot op welke hoogte zijn onze geldende gendernormen een beperking, al dan niet onbewust? Ik heb me in elk geval omwille van deze gendernormen dertig jaar het bestaansrecht ontzegd, dertig jaar gewacht met mezelf ruimte te geven te worden wie ik werkelijk ben, net omdat ik niet volledig voldoe aan deze normen.


Een mens is niet binair, niet enkel man of vrouw, enkel het één of het ander, maar het één en het ander. Elke mens is op zichzelf een combinatie van mannelijkheid en vrouwelijkheid. Volwaardig mens-zijn situeert zich niet in twee afzonderlijke man-vrouw-hokjes, maar in een man-vrouw-continuum.

Ik droom van en streef naar een maatschappij waarin elke mens op elk moment voor zichzelf kan uitmaken welke fluctuerende combinatie van mannelijkheid en vrouwelijkheid hij of zij voor zichzelf tot uitdrukking kan, mag en wil brengen. Is dit utopisch? Misschien wel, maar mijn werkelijke leven zou in een dergelijke maatschappij hoedanook dertig jaar eerder aanvang genomen hebben.

Ben ik transgender? Ja.
Ben ik transseksueel? Blijkbaar wel.
Voel ik mij vrouw? Eigenlijk geen idee.
Voel ik mij vrouwelijk? Dat zeker wel.
Maar bovenal voel ik mij-zelf!

Scroll naar boven